Mürettebat Boeing'in Starliner uzay aracı Çarşamba günü, geminin itici sistemindeki helyum sızıntısına ve manevra iticilerindeki sorunlara rağmen, Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki uzun kalışlarının sonunda kapsülün kendilerini güvenli bir şekilde Dünya'ya geri taşıyacağından emin olduklarını söylediler.
5 Haziran'da başlatıldı Komutan Barry “Butch” Wilmore ve yardımcı pilot Sunita Williams başlangıçta uzayda yaklaşık sekiz gün geçirmeyi ve geminin ilk pilotlu test uçuşunda Starliner'ı test etmeyi planlıyorlardı.
Ancak helyum sızıntıları ve itici sorunları NASA'yı uzay istasyonunda kalış süresini süresiz olarak uzatmaya yöneltti (Çarşamba günü yörüngedeki 35. günlerini kutladılar) ve mühendisler sorunlara neyin sebep olduğunu daha iyi anlamak ve uzay aracının Wilmore ve Williams'ın evlerine güvenli bir şekilde varacağından emin olmak için testler ve analizler yürütüyorlar.
Boeing Starliner astronotları Sunita Williams ve Barry “Butch” Wilmore Çarşamba günü muhabirlere konuştu ve uzay aracının onları güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getireceğinden emin olduklarını söyledi. Bu arada, Williams ikisinin de Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki uzun süreli kalışlarının tadını çıkardığını söyledi.
NASA televizyonu
Bu arada, NASA mürettebatın uzayda “mahsur” kalmadığı konusunda ısrar ediyor. ve lansmandan bu yana ilk kez gazetecilerle konuşan Wilmore ve Williams da bu değerlendirmeye katılıyor gibi görünüyor.
Williams, “Şu anda bulunduğumuz noktayı, şu anda bildiklerimizi ve uzay aracının yanaşmak için nasıl uçtuğunu göz önünde bulundurarak, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda bir sorun olması durumunda uzay aracımıza binip yanaşmayı bırakabileceğimizden, ekibimizle konuşabileceğimizden ve eve dönmenin en iyi yolunu bulabileceğimizden eminim” dedi.
“Bu uzay aracının bizi sorunsuz bir şekilde eve getireceğine dair kalbimde gerçekten iyi bir his var,” diye ekledi. “Şimdi özel durumumuzu optimize etmeyi ve bunun hakkında her şeyi bildiğimizden emin olmayı öğreniyoruz.”
Wilmore, Starliner'a olan inancının sorulması üzerine, “Kesinlikle eminiz” dedi.
“Şu anda White Sands, New Mexico'da aslında itici testleri yapıyoruz, buluştuğumuzda gördüğümüz (sorunları) tekrarlamaya çalışıyoruz,” dedi. “Ve bundan ders çıkaracağız. Ve gerekirse kullanacağımız yeni süreçleri, yeni prosedürleri dahil edeceğiz.”
Ancak tedbirli olmak adına NASA Ticari Mürettebat Programı yöneticisi Steve Stich, ekibin, NASA astronotu Frank Rubio'yu istasyona taşıyan Rus Soyuz uzay aracında soğutma sıvısı sızıntısı meydana geldiğinde başlangıçta geliştirilen planları “tozunu alıp” kullanıma hazır hale getirdiğini söyledi.
Bu durumda, daha kötüsü olursa Rubio'yu bir SpaceX Crew Dragon kapsülüne indirmek için ön planlar yapıldı. Sonuçta, Ruslar bir yedek Soyuz fırlattı ve bu planlara gerek kalmadı.
“Bu durumda, Frank için bir acil durum dönüş seçeneği olarak Dragon'u kullanmaya karar verdik… onu bir cankurtaran botu olarak kullanmak için,” dedi Stich. “Dragon'un orta güvertesinde Frank'in bir konfigürasyonu vardı. Yani, kesinlikle Starliner'a göre bakmak için bunlardan birkaçını tozunu aldık, sadece hazırlıklı olmak için.
“Ancak yine de, birincil seçeneğimiz Butch'u Suni'ye Starliner'a geri döndürmek. … Soyuz ile olduğumuz yerden oldukça uzağız. Son ayrılma ve dönüşe karar vermeden önce iticileri biraz daha anlamak istiyoruz.”
Birçok gecikmeden sonra yörüngede “harika vakit geçiriyoruz”
Bu arada Williams, Wilmore ile birlikte uzayda geçirilen ekstra zamanın tadını çıkardıklarını söyledi.
“ISS'de harika vakit geçiriyoruz,” dedi. “Butch ve ben daha önce buradaydık ve sanki… eve geri dönmüş gibi hissediyorum. Etrafta süzülmek iyi hissettiriyor. Uzayda olmak ve Uluslararası Uzay İstasyonu ekibiyle burada çalışmak iyi hissettiriyor.
Ağırlıksızlığın keyfini çıkardığını gösteren Williams, mürettebat arkadaşı Butch Wilmore'un gözleri önünde, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Japon Kibo laboratuvar modülünde birden fazla sıfır yerçekimli dönüş yaparak 20 dakikalık basın toplantısını sonlandırdı.
NASA televizyonu
“Yani, evet, burada olmak harika,” dedi. “Yani şikayet etmiyorum, Butch birkaç hafta daha burada olmamızdan şikayet etmiyor.”
Programın dört yıl gerisinde kalan Starliner, mürettebatın Atlas 5 güçlendiricisindeki küçük sorunlar, geri sayım bilgisayarındaki sorun ve kapsülün arka servis modülündeki küçük bir helyum sızıntısı nedeniyle planlanandan bir ay sonra, 5 Haziran'da fırlatıldı. Helyum, Starliner'ın tahrik sistemini basınçlandırmak için kullanılır, böylece jetler gerektiği gibi ateş edebilir.
NASA ve Boeing yöneticileri, kapsamlı bir analizin ardından sızıntının bir güvenlik tehdidi olmadığına karar verdi ve Starliner'ın olduğu gibi fırlatılmasına izin verildi.
Ancak yörüngeye girdikten ve uzay istasyonuna doğru yola çıktıktan sonra dört helyum sızıntısı daha meydana geldi. Ayrıca, Starliner'ın uçuş bilgisayarı, telemetri önceden ayarlanmış çalışma parametreleriyle eşleşmediğinde birkaç arkaya bakan manevra jetini devre dışı bıraktı.
Bir iticinin ileride kullanılamaz olduğu düşünüldü, ancak diğerleri daha sonra başarılı bir şekilde test edildi. Bu “sıcak ateş” testi, mühendislere, ayrılma sonrası manevralar için ve Starliner'ı kritik yörüngeden çıkarma roketi ateşlemesi sırasında sabit tutmak için gereken jetlerin, gemiyi yeniden girişe hazırlamak için gerektiği gibi çalışacağı konusunda güven verdi.
Söz konusu iticiler, Starliner'ın istasyona yaklaşmasının uzun mesafeleri boyunca güneşe bakıyordu ve mühendisler daha önce yaşanan sorunların yüksek sıcaklıklar ve son yaklaşma sırasında ateşlemelerin hızıyla ilgili olduğundan şüpheleniyorlar. Yer testlerinde bu koşulları tekrarlamaya çalışıyorlar.
Helyum sızıntılarına gelince, uzay istasyonuna yanaşmışken tahrik sistemi kullanılmaz. Sistem sıcak ateş testi için basınçlandırıldı, ancak bunun dışında her zaman planlandığı gibi helyum tanklarını izole etmek için vanalar kapatıldı ve ek sızıntılar ortadan kaldırıldı.
Sistem, eve dönmek için gereken manevraları sağlamak amacıyla, ayrılma sırasında yeniden basınçlandırılacak. Ancak mühendisler, tanklarda dönüş yolculuğu için gerekenden 10 kat daha fazla helyum olduğunu ve bilinen sızıntılardan herhangi biri kötüleşse bile rahat bir marj sağladığını söyledi.
“Yerinden ayrılmadan önce testler yapacağımızı, aslında önce helyum vanalarını açacağımızı ve sonra da her şeyin doğru çalıştığından emin olmak için yerleşmeyi bıraktıktan sonra, itici testinde buldukları gibi planlandığı gibi, testler yapacağımızı öngörüyorum,” dedi Williams. “Bu yüzden güvenim var, Butch güveni var.”
Söz konusu donanımın tamamı, atmosfere girmeden hemen önce atılan Starliner'ın servis modülünde yer alıyor. Bu nedenle, mühendisler ekipmanı asla ilk elden inceleyemeyecek. Williams, eve dönmeden önce mümkün olduğunca çok test yapmak için görevi uzatmanın mantıklı olduğunu söyledi.
“Eğer sadece eve dönseydik, SM'yi (servis modülü) kaybederdik ve o zaman tüm bu testleri yapıp uzay aracımız hakkında bilgi sahibi olamazdık” dedi.
Stich, mürettebatın ne zaman ayrılma izni alabileceğini söylemedi. Bir sonraki Crew Dragon mürettebat rotasyon uçuşunun Ağustos ortasında fırlatılması planlanıyor ve “bu fırlatma fırsatından birkaç gün önce, Butch ve Suni'yi Starliner ile eve götürmemiz gerekecek.”
“Bu bir nevi arka uç,” dedi. “Verileri takip etmeye ve en erken ne zaman ayrılma ve iniş için hedefleyebileceğimizi görmeye çalışmak için gerçekten çalışıyoruz. Sanırım verilerin bir kısmı, belki iyimser bir şekilde, Temmuz sonuna kadar olduğunu gösteriyor. Ama biz sadece verileri takip edeceğiz (ve) doğru ayrılma fırsatının ne zaman olduğunu bulacağız.”
Daha
William Harwood
Bill Harwood, 1984'ten bu yana ABD uzay programını tam zamanlı olarak takip ediyor; önce United Press International'ın Cape Canaveral büro şefi olarak, şimdi de Haberler'in danışmanı olarak görev yapıyor.
5 Haziran'da başlatıldı Komutan Barry “Butch” Wilmore ve yardımcı pilot Sunita Williams başlangıçta uzayda yaklaşık sekiz gün geçirmeyi ve geminin ilk pilotlu test uçuşunda Starliner'ı test etmeyi planlıyorlardı.
Ancak helyum sızıntıları ve itici sorunları NASA'yı uzay istasyonunda kalış süresini süresiz olarak uzatmaya yöneltti (Çarşamba günü yörüngedeki 35. günlerini kutladılar) ve mühendisler sorunlara neyin sebep olduğunu daha iyi anlamak ve uzay aracının Wilmore ve Williams'ın evlerine güvenli bir şekilde varacağından emin olmak için testler ve analizler yürütüyorlar.
Boeing Starliner astronotları Sunita Williams ve Barry “Butch” Wilmore Çarşamba günü muhabirlere konuştu ve uzay aracının onları güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getireceğinden emin olduklarını söyledi. Bu arada, Williams ikisinin de Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki uzun süreli kalışlarının tadını çıkardığını söyledi.
NASA televizyonu
Bu arada, NASA mürettebatın uzayda “mahsur” kalmadığı konusunda ısrar ediyor. ve lansmandan bu yana ilk kez gazetecilerle konuşan Wilmore ve Williams da bu değerlendirmeye katılıyor gibi görünüyor.
Williams, “Şu anda bulunduğumuz noktayı, şu anda bildiklerimizi ve uzay aracının yanaşmak için nasıl uçtuğunu göz önünde bulundurarak, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda bir sorun olması durumunda uzay aracımıza binip yanaşmayı bırakabileceğimizden, ekibimizle konuşabileceğimizden ve eve dönmenin en iyi yolunu bulabileceğimizden eminim” dedi.
“Bu uzay aracının bizi sorunsuz bir şekilde eve getireceğine dair kalbimde gerçekten iyi bir his var,” diye ekledi. “Şimdi özel durumumuzu optimize etmeyi ve bunun hakkında her şeyi bildiğimizden emin olmayı öğreniyoruz.”
Wilmore, Starliner'a olan inancının sorulması üzerine, “Kesinlikle eminiz” dedi.
“Şu anda White Sands, New Mexico'da aslında itici testleri yapıyoruz, buluştuğumuzda gördüğümüz (sorunları) tekrarlamaya çalışıyoruz,” dedi. “Ve bundan ders çıkaracağız. Ve gerekirse kullanacağımız yeni süreçleri, yeni prosedürleri dahil edeceğiz.”
Ancak tedbirli olmak adına NASA Ticari Mürettebat Programı yöneticisi Steve Stich, ekibin, NASA astronotu Frank Rubio'yu istasyona taşıyan Rus Soyuz uzay aracında soğutma sıvısı sızıntısı meydana geldiğinde başlangıçta geliştirilen planları “tozunu alıp” kullanıma hazır hale getirdiğini söyledi.
Bu durumda, daha kötüsü olursa Rubio'yu bir SpaceX Crew Dragon kapsülüne indirmek için ön planlar yapıldı. Sonuçta, Ruslar bir yedek Soyuz fırlattı ve bu planlara gerek kalmadı.
“Bu durumda, Frank için bir acil durum dönüş seçeneği olarak Dragon'u kullanmaya karar verdik… onu bir cankurtaran botu olarak kullanmak için,” dedi Stich. “Dragon'un orta güvertesinde Frank'in bir konfigürasyonu vardı. Yani, kesinlikle Starliner'a göre bakmak için bunlardan birkaçını tozunu aldık, sadece hazırlıklı olmak için.
“Ancak yine de, birincil seçeneğimiz Butch'u Suni'ye Starliner'a geri döndürmek. … Soyuz ile olduğumuz yerden oldukça uzağız. Son ayrılma ve dönüşe karar vermeden önce iticileri biraz daha anlamak istiyoruz.”
Birçok gecikmeden sonra yörüngede “harika vakit geçiriyoruz”
Bu arada Williams, Wilmore ile birlikte uzayda geçirilen ekstra zamanın tadını çıkardıklarını söyledi.
“ISS'de harika vakit geçiriyoruz,” dedi. “Butch ve ben daha önce buradaydık ve sanki… eve geri dönmüş gibi hissediyorum. Etrafta süzülmek iyi hissettiriyor. Uzayda olmak ve Uluslararası Uzay İstasyonu ekibiyle burada çalışmak iyi hissettiriyor.
Ağırlıksızlığın keyfini çıkardığını gösteren Williams, mürettebat arkadaşı Butch Wilmore'un gözleri önünde, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Japon Kibo laboratuvar modülünde birden fazla sıfır yerçekimli dönüş yaparak 20 dakikalık basın toplantısını sonlandırdı.
NASA televizyonu
“Yani, evet, burada olmak harika,” dedi. “Yani şikayet etmiyorum, Butch birkaç hafta daha burada olmamızdan şikayet etmiyor.”
Programın dört yıl gerisinde kalan Starliner, mürettebatın Atlas 5 güçlendiricisindeki küçük sorunlar, geri sayım bilgisayarındaki sorun ve kapsülün arka servis modülündeki küçük bir helyum sızıntısı nedeniyle planlanandan bir ay sonra, 5 Haziran'da fırlatıldı. Helyum, Starliner'ın tahrik sistemini basınçlandırmak için kullanılır, böylece jetler gerektiği gibi ateş edebilir.
NASA ve Boeing yöneticileri, kapsamlı bir analizin ardından sızıntının bir güvenlik tehdidi olmadığına karar verdi ve Starliner'ın olduğu gibi fırlatılmasına izin verildi.
Ancak yörüngeye girdikten ve uzay istasyonuna doğru yola çıktıktan sonra dört helyum sızıntısı daha meydana geldi. Ayrıca, Starliner'ın uçuş bilgisayarı, telemetri önceden ayarlanmış çalışma parametreleriyle eşleşmediğinde birkaç arkaya bakan manevra jetini devre dışı bıraktı.
Bir iticinin ileride kullanılamaz olduğu düşünüldü, ancak diğerleri daha sonra başarılı bir şekilde test edildi. Bu “sıcak ateş” testi, mühendislere, ayrılma sonrası manevralar için ve Starliner'ı kritik yörüngeden çıkarma roketi ateşlemesi sırasında sabit tutmak için gereken jetlerin, gemiyi yeniden girişe hazırlamak için gerektiği gibi çalışacağı konusunda güven verdi.
Söz konusu iticiler, Starliner'ın istasyona yaklaşmasının uzun mesafeleri boyunca güneşe bakıyordu ve mühendisler daha önce yaşanan sorunların yüksek sıcaklıklar ve son yaklaşma sırasında ateşlemelerin hızıyla ilgili olduğundan şüpheleniyorlar. Yer testlerinde bu koşulları tekrarlamaya çalışıyorlar.
Helyum sızıntılarına gelince, uzay istasyonuna yanaşmışken tahrik sistemi kullanılmaz. Sistem sıcak ateş testi için basınçlandırıldı, ancak bunun dışında her zaman planlandığı gibi helyum tanklarını izole etmek için vanalar kapatıldı ve ek sızıntılar ortadan kaldırıldı.
Sistem, eve dönmek için gereken manevraları sağlamak amacıyla, ayrılma sırasında yeniden basınçlandırılacak. Ancak mühendisler, tanklarda dönüş yolculuğu için gerekenden 10 kat daha fazla helyum olduğunu ve bilinen sızıntılardan herhangi biri kötüleşse bile rahat bir marj sağladığını söyledi.
“Yerinden ayrılmadan önce testler yapacağımızı, aslında önce helyum vanalarını açacağımızı ve sonra da her şeyin doğru çalıştığından emin olmak için yerleşmeyi bıraktıktan sonra, itici testinde buldukları gibi planlandığı gibi, testler yapacağımızı öngörüyorum,” dedi Williams. “Bu yüzden güvenim var, Butch güveni var.”
Söz konusu donanımın tamamı, atmosfere girmeden hemen önce atılan Starliner'ın servis modülünde yer alıyor. Bu nedenle, mühendisler ekipmanı asla ilk elden inceleyemeyecek. Williams, eve dönmeden önce mümkün olduğunca çok test yapmak için görevi uzatmanın mantıklı olduğunu söyledi.
“Eğer sadece eve dönseydik, SM'yi (servis modülü) kaybederdik ve o zaman tüm bu testleri yapıp uzay aracımız hakkında bilgi sahibi olamazdık” dedi.
Stich, mürettebatın ne zaman ayrılma izni alabileceğini söylemedi. Bir sonraki Crew Dragon mürettebat rotasyon uçuşunun Ağustos ortasında fırlatılması planlanıyor ve “bu fırlatma fırsatından birkaç gün önce, Butch ve Suni'yi Starliner ile eve götürmemiz gerekecek.”
“Bu bir nevi arka uç,” dedi. “Verileri takip etmeye ve en erken ne zaman ayrılma ve iniş için hedefleyebileceğimizi görmeye çalışmak için gerçekten çalışıyoruz. Sanırım verilerin bir kısmı, belki iyimser bir şekilde, Temmuz sonuna kadar olduğunu gösteriyor. Ama biz sadece verileri takip edeceğiz (ve) doğru ayrılma fırsatının ne zaman olduğunu bulacağız.”
Daha
William Harwood
Bill Harwood, 1984'ten bu yana ABD uzay programını tam zamanlı olarak takip ediyor; önce United Press International'ın Cape Canaveral büro şefi olarak, şimdi de Haberler'in danışmanı olarak görev yapıyor.