SpaceX, 11 Temmuz'da yaşanan uçuş sırasındaki nadir bir arızanın ardından fırlatmalara yeniden başlama onayı aldıktan sonra, üç gün içinde 67 Starlink uydusunu yörüngeye oturtarak, hafta sonu üç Falcon 9 roketini hızlı bir şekilde fırlatmayı başardı.
SpaceX uçuşa dönüşünü Cumartesi günü erken saatlerde Kennedy Uzay Merkezi'nden 23 Starlink internet uydusunu fırlatarak başlattı, ardından Pazar günü erken saatlerde Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri İstasyonu'ndan 23 geniş bant röle istasyonunu daha yörüngeye yerleştiren ikinci bir Starlink fırlatması gerçekleşti. Üçüncü Falcon 9, birkaç saat sonra Kaliforniya'daki Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü'nden fırlatıldı.
Üç uçuşun da sorunsuz gerçekleştiği görüldü.
NASA, 3 Ağustos'ta Northrop Grumman Cygnus ikmal gemisini Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatmak için Falcon 9'lara güveniyor; ardından 18 Ağustos civarında üç kurum astronotu ve bir Rus kozmonotu laboratuvara taşıyacak SpaceX Crew Dragon uçuşu gerçekleştirilecek.
Pilotlu uçuşta kullanılması planlanan ikinci aşama olan Crew 9, şirketin düzeltici eyleminin beklenmedik sonuçlara yol açmayacağını doğrulamak amacıyla önümüzdeki günlerde McGregor, Teksas yakınlarındaki bir SpaceX tesisinde test ateşlemesi yapılacak.
Pazar günü Kaliforniya'dan fırlatılan bir Falcon 9 roketinin ikinci aşama motoru, 21 Starlink internet uydusunu planlanan yörüngeye yerleştirmek için iki ateşleme sırasında normal şekilde çalıştı. Cumartesi ve Pazar günü Florida'dan erken fırlatılan roket ve diğer ikisi, 11 Temmuz'da Starlink fırlatma başarısızlığına yol açan sorunları düzeltmek için FAA onaylı düzeltmeleri içeriyordu.
SpaceX
NASA Ticari Mürettebat Programı yöneticisi Steve Stich, Cuma günü yaptığı açıklamada, “30 Temmuz civarında ikinci aşama sıcak ateşlemeye tabi tutulacak ve bu, anormallik sonucu aracın alacağı yeni değişiklikleri kontrol etmek için yapılacak.” dedi.
“FAA'nın yürüttüğü soruşturmayı adım adım takip ediyoruz. SpaceX çok şeffaf davrandı, ekiplerimizi soruşturmaya dahil ettik ve güçlendiricideki tüm değişiklikleri takip ettik.”
Uzay ajansı henüz bu uçuşlara resmen onay vermedi, ancak SpaceX'in bu hafta sonu başarılı bir şekilde uçuşlara dönmesinin nihai kararda rol oynayacağına şüphe yok.
Boeing mühendisleri de yoğun bir hafta sonu geçirdi ve şirketin 27 manevra iticisini başarıyla test etti. Starliner kapsülü artık Uluslararası Uzay İstasyonu'na kenetlendi.
Testler, daha önce sorun yaşayan tepki kontrol sistemi (RCS) iticilerinin iyi performans gösterdiğini doğruladı ve kapsülün itme sistemindeki bilinen helyum sızıntılarının stabil kaldığını ve kötüleşmediğini doğruladı.
Testler, geminin Dünya'ya dönüşü sırasında iticilerin düzgün çalışacağını gösteriyor.
Boeing bir güncellemede “Tek darbeli ateşlemeler her bir iticinin performansını doğrulamak için tasarlandı,” diye yazdı. “Her ateşleme arasında, ekip gerçek zamanlı verileri inceledi ve tüm iticiler en yüksek itme derecesi değerlerinde performans gösterdi.
Şirket, “Helyum sistemi de stabil kaldı” dedi. “Ek olarak, daha önce tam olarak oturmamış bir RCS oksitleyici izolasyon valfi (Cumartesi) test sırasında birkaç kez çalıştırıldı ve şu anda normal şekilde çalışıyor.”
Uzay aracının ilk pilotlu test uçuşu 5 Haziran'da gerçekleştirildi. Starliner'ın mürettebatı (komutan Barry “Butch” Wilmore ve yardımcı pilot Sunita Williams) başlangıçta uzayda yaklaşık sekiz gün geçirmeyi planlıyordu.
Görev, itici sorunlarının giderilmesi ve beş helyum sızıntısının giderilmesi için yapılan çalışmalar nedeniyle yaklaşık iki ay sürdü; bunlardan biri fırlatma öncesinde tespit edildi ve dördü kapsülün uzay istasyonuyla buluşması sırasında gelişti.
NASA'nın bu hafta sonu test verilerini değerlendirmek ve geminin Wilmore ve Williams'ı güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getirmeye hazır olup olmadığını belirlemek için kapsamlı bir inceleme yapması bekleniyor.
Kennedy Uzay Merkezi'ndeki Boeing tesisinde fırlatma öncesi işlemler sırasında görülen Starliner kapsülü. Arkaya bakan iticilerdeki sorunlar ve alt tambur şeklindeki servis modülündeki itme sistemi helyum sızıntıları mürettebatın Dünya'ya dönüşünü geciktirdi. Hafta sonu yapılan test ateşlemeleri iticilerin yeniden giriş ve Dünya'ya dönüş için gerektiği gibi çalışacağını gösterdi.
William Harwood/Haberler
SpaceX ve Falcon 9'da ise şirket, 11 Temmuz'daki arızanın, gevşek bir braket ve metal yorgunluğu nedeniyle üst kademe sensör hattında oluşan bir çatlağa bağlı olduğunu ve bunun da sıvı oksijen sızıntısına yol açtığını ileri sürdü.
Sızıntı, motorun borularında aşırı düşük sıcaklıklara yol açarak, güç ünitesinin planlanan ikinci “yanma” için yeniden çalıştırılması için gereken sıvının akışını yavaşlattı.
Bunun yerine, motor, roketin planlanan yörüngeye ulaşmasını engelleyen birden fazla bileşene zarar veren “sert bir başlangıç” yaşadı. Aşama sağlam kalırken, uzaya taşıdığı Starlink'ler planlanandan çok daha düşük bir yörüngeye bırakıldı ve daha sonra atmosferde yandı.
SpaceX'te kıdemli bir yönetici olan Sarah Walker, Cuma günü “duyu hattının” gerekli olmadığını ve basitçe aşağı akış roketlerinden kaldırılacağını söyledi. Sağladığı verilerin roketteki diğer telemetri kaynaklarından elde edilebildiğini söyledi.
Pilotlu Crew Dragon uçuşlarına gelince, ikinci aşama motorunun yalnızca bir kez ateşlendiğini ve Starlink fırlatmasını rayından çıkaran sızıntının mürettebatlı bir uçuşta bir etken olmayacağını ekledi. Her durumda, sızdıran bağlantı parçası çıkarılacak.
“Ekip konusunda, NASA'nın müdahaleye dahil edildiği entegre yaklaşım konusunda son derece güveniyorum,” dedi Crew 9 yardımcı pilotu ve Rus Soyuz fırlatma iptali konusunda deneyimli Nick Hague. “Ve ekip gitme zamanının geldiğine karar verdiğinde rokete bağlanmak için heyecanlıyım.”
Starlink fırlatma anomalisinin meydana geldiği günün ertesinde mürettebatın SpaceX'in Hawthorne, Kaliforniya'daki merkezinde eğitim gördüğünü ve “en başından itibaren bizi konuşmaya dahil edip bildikleri her şeyi anlattılar” dedi.
ABD'deki fırlatmaların lisanslanmasından sorumlu olan Federal Havacılık İdaresi, SpaceX'in başarısızlık analizine katılarak “kamu güvenliğiyle ilgili hiçbir sorun bulunmadığı” sonucuna vardı.
FAA yaptığı açıklamada, “Bu kamu güvenliği kararı, genel soruşturma açık kalırken Falcon 9 aracının uçuş operasyonlarına geri dönebileceği anlamına geliyor, diğer tüm lisans gereklilikleri karşılandığı takdirde” dedi.
Walker, SpaceX'in yakın vadeli Falcon 9 planları hakkında güncelleme sağlamanın yanı sıra, Crew Dragon gövde bölümlerinden çıkan ve yeniden girişin ısısına dayanmayı başaran döküntülerle ilgili beklenmedik bir soruna da değindi.
Güneş hücreleriyle donatılan gövde bölümü, uzayda Crew Dragon'a güç sağlamaya yardımcı oluyor ve harici istasyon yüklerini basınçsız bir ortamda yörüngeye taşıyor.
Yeniden girişten önce, gövde atılır. Isı kalkanıyla donatılmış mürettebat kapsülü, daha sonra frenleme roketlerini ateşleyerek yörüngeden çıkar ve tam olarak hedeflenen bir okyanus sıçraması yapar. Gövde alçak bir yörüngede devam eder ve sonunda kontrolsüz bir yeniden giriş yapar.
Programın başlarında, mühendisler tüm gövdenin yeniden giriş sırasında tamamen yanacağı sonucuna vardılar. Ancak birkaç durumda, nispeten büyük, kömürleşmiş gövde parçaları girişten kurtulup yere düştü.
Dönen Crew Dragon astronotları ve yakın zamanda fırlatılan kargo Dragon ikmal gemileri, Florida kıyılarındaki Meksika Körfezi'ne veya Atlas Okyanusu'na iniş yapmak üzere geri döndüler.
Walker, SpaceX'in şimdi tüm kargo ve Crew Dragon inişlerini Batı Kıyısı açıklarındaki Pasifik Okyanusu'na taşımayı planladığını söyledi. Gövde bölümleri artık yörüngeden çıkarma roketi ateşlendikten sonra atılacak ve mürettebat ve kargo kapsüllerinin düştüğü alana, yani kıyıdan çok açıklara atmosfere geri düşmeleri sağlanacak.
Daha
William Harwood
Bill Harwood, 1984'ten bu yana ABD uzay programını tam zamanlı olarak takip ediyor; önce United Press International'da Cape Canaveral büro şefi olarak, şimdi de Haberler'de danışman olarak çalışıyor.
SpaceX uçuşa dönüşünü Cumartesi günü erken saatlerde Kennedy Uzay Merkezi'nden 23 Starlink internet uydusunu fırlatarak başlattı, ardından Pazar günü erken saatlerde Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri İstasyonu'ndan 23 geniş bant röle istasyonunu daha yörüngeye yerleştiren ikinci bir Starlink fırlatması gerçekleşti. Üçüncü Falcon 9, birkaç saat sonra Kaliforniya'daki Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü'nden fırlatıldı.
Üç uçuşun da sorunsuz gerçekleştiği görüldü.
NASA, 3 Ağustos'ta Northrop Grumman Cygnus ikmal gemisini Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatmak için Falcon 9'lara güveniyor; ardından 18 Ağustos civarında üç kurum astronotu ve bir Rus kozmonotu laboratuvara taşıyacak SpaceX Crew Dragon uçuşu gerçekleştirilecek.
Pilotlu uçuşta kullanılması planlanan ikinci aşama olan Crew 9, şirketin düzeltici eyleminin beklenmedik sonuçlara yol açmayacağını doğrulamak amacıyla önümüzdeki günlerde McGregor, Teksas yakınlarındaki bir SpaceX tesisinde test ateşlemesi yapılacak.
Pazar günü Kaliforniya'dan fırlatılan bir Falcon 9 roketinin ikinci aşama motoru, 21 Starlink internet uydusunu planlanan yörüngeye yerleştirmek için iki ateşleme sırasında normal şekilde çalıştı. Cumartesi ve Pazar günü Florida'dan erken fırlatılan roket ve diğer ikisi, 11 Temmuz'da Starlink fırlatma başarısızlığına yol açan sorunları düzeltmek için FAA onaylı düzeltmeleri içeriyordu.
SpaceX
NASA Ticari Mürettebat Programı yöneticisi Steve Stich, Cuma günü yaptığı açıklamada, “30 Temmuz civarında ikinci aşama sıcak ateşlemeye tabi tutulacak ve bu, anormallik sonucu aracın alacağı yeni değişiklikleri kontrol etmek için yapılacak.” dedi.
“FAA'nın yürüttüğü soruşturmayı adım adım takip ediyoruz. SpaceX çok şeffaf davrandı, ekiplerimizi soruşturmaya dahil ettik ve güçlendiricideki tüm değişiklikleri takip ettik.”
Uzay ajansı henüz bu uçuşlara resmen onay vermedi, ancak SpaceX'in bu hafta sonu başarılı bir şekilde uçuşlara dönmesinin nihai kararda rol oynayacağına şüphe yok.
Boeing mühendisleri de yoğun bir hafta sonu geçirdi ve şirketin 27 manevra iticisini başarıyla test etti. Starliner kapsülü artık Uluslararası Uzay İstasyonu'na kenetlendi.
Testler, daha önce sorun yaşayan tepki kontrol sistemi (RCS) iticilerinin iyi performans gösterdiğini doğruladı ve kapsülün itme sistemindeki bilinen helyum sızıntılarının stabil kaldığını ve kötüleşmediğini doğruladı.
Testler, geminin Dünya'ya dönüşü sırasında iticilerin düzgün çalışacağını gösteriyor.
Boeing bir güncellemede “Tek darbeli ateşlemeler her bir iticinin performansını doğrulamak için tasarlandı,” diye yazdı. “Her ateşleme arasında, ekip gerçek zamanlı verileri inceledi ve tüm iticiler en yüksek itme derecesi değerlerinde performans gösterdi.
Şirket, “Helyum sistemi de stabil kaldı” dedi. “Ek olarak, daha önce tam olarak oturmamış bir RCS oksitleyici izolasyon valfi (Cumartesi) test sırasında birkaç kez çalıştırıldı ve şu anda normal şekilde çalışıyor.”
Uzay aracının ilk pilotlu test uçuşu 5 Haziran'da gerçekleştirildi. Starliner'ın mürettebatı (komutan Barry “Butch” Wilmore ve yardımcı pilot Sunita Williams) başlangıçta uzayda yaklaşık sekiz gün geçirmeyi planlıyordu.
Görev, itici sorunlarının giderilmesi ve beş helyum sızıntısının giderilmesi için yapılan çalışmalar nedeniyle yaklaşık iki ay sürdü; bunlardan biri fırlatma öncesinde tespit edildi ve dördü kapsülün uzay istasyonuyla buluşması sırasında gelişti.
NASA'nın bu hafta sonu test verilerini değerlendirmek ve geminin Wilmore ve Williams'ı güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getirmeye hazır olup olmadığını belirlemek için kapsamlı bir inceleme yapması bekleniyor.
Kennedy Uzay Merkezi'ndeki Boeing tesisinde fırlatma öncesi işlemler sırasında görülen Starliner kapsülü. Arkaya bakan iticilerdeki sorunlar ve alt tambur şeklindeki servis modülündeki itme sistemi helyum sızıntıları mürettebatın Dünya'ya dönüşünü geciktirdi. Hafta sonu yapılan test ateşlemeleri iticilerin yeniden giriş ve Dünya'ya dönüş için gerektiği gibi çalışacağını gösterdi.
William Harwood/Haberler
SpaceX ve Falcon 9'da ise şirket, 11 Temmuz'daki arızanın, gevşek bir braket ve metal yorgunluğu nedeniyle üst kademe sensör hattında oluşan bir çatlağa bağlı olduğunu ve bunun da sıvı oksijen sızıntısına yol açtığını ileri sürdü.
Sızıntı, motorun borularında aşırı düşük sıcaklıklara yol açarak, güç ünitesinin planlanan ikinci “yanma” için yeniden çalıştırılması için gereken sıvının akışını yavaşlattı.
Bunun yerine, motor, roketin planlanan yörüngeye ulaşmasını engelleyen birden fazla bileşene zarar veren “sert bir başlangıç” yaşadı. Aşama sağlam kalırken, uzaya taşıdığı Starlink'ler planlanandan çok daha düşük bir yörüngeye bırakıldı ve daha sonra atmosferde yandı.
SpaceX'te kıdemli bir yönetici olan Sarah Walker, Cuma günü “duyu hattının” gerekli olmadığını ve basitçe aşağı akış roketlerinden kaldırılacağını söyledi. Sağladığı verilerin roketteki diğer telemetri kaynaklarından elde edilebildiğini söyledi.
Pilotlu Crew Dragon uçuşlarına gelince, ikinci aşama motorunun yalnızca bir kez ateşlendiğini ve Starlink fırlatmasını rayından çıkaran sızıntının mürettebatlı bir uçuşta bir etken olmayacağını ekledi. Her durumda, sızdıran bağlantı parçası çıkarılacak.
“Ekip konusunda, NASA'nın müdahaleye dahil edildiği entegre yaklaşım konusunda son derece güveniyorum,” dedi Crew 9 yardımcı pilotu ve Rus Soyuz fırlatma iptali konusunda deneyimli Nick Hague. “Ve ekip gitme zamanının geldiğine karar verdiğinde rokete bağlanmak için heyecanlıyım.”
Starlink fırlatma anomalisinin meydana geldiği günün ertesinde mürettebatın SpaceX'in Hawthorne, Kaliforniya'daki merkezinde eğitim gördüğünü ve “en başından itibaren bizi konuşmaya dahil edip bildikleri her şeyi anlattılar” dedi.
ABD'deki fırlatmaların lisanslanmasından sorumlu olan Federal Havacılık İdaresi, SpaceX'in başarısızlık analizine katılarak “kamu güvenliğiyle ilgili hiçbir sorun bulunmadığı” sonucuna vardı.
FAA yaptığı açıklamada, “Bu kamu güvenliği kararı, genel soruşturma açık kalırken Falcon 9 aracının uçuş operasyonlarına geri dönebileceği anlamına geliyor, diğer tüm lisans gereklilikleri karşılandığı takdirde” dedi.
Walker, SpaceX'in yakın vadeli Falcon 9 planları hakkında güncelleme sağlamanın yanı sıra, Crew Dragon gövde bölümlerinden çıkan ve yeniden girişin ısısına dayanmayı başaran döküntülerle ilgili beklenmedik bir soruna da değindi.
Güneş hücreleriyle donatılan gövde bölümü, uzayda Crew Dragon'a güç sağlamaya yardımcı oluyor ve harici istasyon yüklerini basınçsız bir ortamda yörüngeye taşıyor.
Yeniden girişten önce, gövde atılır. Isı kalkanıyla donatılmış mürettebat kapsülü, daha sonra frenleme roketlerini ateşleyerek yörüngeden çıkar ve tam olarak hedeflenen bir okyanus sıçraması yapar. Gövde alçak bir yörüngede devam eder ve sonunda kontrolsüz bir yeniden giriş yapar.
Programın başlarında, mühendisler tüm gövdenin yeniden giriş sırasında tamamen yanacağı sonucuna vardılar. Ancak birkaç durumda, nispeten büyük, kömürleşmiş gövde parçaları girişten kurtulup yere düştü.
Dönen Crew Dragon astronotları ve yakın zamanda fırlatılan kargo Dragon ikmal gemileri, Florida kıyılarındaki Meksika Körfezi'ne veya Atlas Okyanusu'na iniş yapmak üzere geri döndüler.
Walker, SpaceX'in şimdi tüm kargo ve Crew Dragon inişlerini Batı Kıyısı açıklarındaki Pasifik Okyanusu'na taşımayı planladığını söyledi. Gövde bölümleri artık yörüngeden çıkarma roketi ateşlendikten sonra atılacak ve mürettebat ve kargo kapsüllerinin düştüğü alana, yani kıyıdan çok açıklara atmosfere geri düşmeleri sağlanacak.
Daha
William Harwood
Bill Harwood, 1984'ten bu yana ABD uzay programını tam zamanlı olarak takip ediyor; önce United Press International'da Cape Canaveral büro şefi olarak, şimdi de Haberler'de danışman olarak çalışıyor.